Φαινομενολογία του χρήματος και της διαφθοράς και ταξική πάλη

Ι. Το χρήμα είναι ο μεγάλος κοινωνικός ενοποιητής: συνδέει κάθε μέλος της κοινωνίας, από άκρη σε άκρη, σε παγκόσμια κλίμακα, σε ένα τεράστιο, δαιδαλώδες πλέγμα σχέσεων απ’ το οποίο είναι αδύνατο να βγεις χωρίς να εξέλθεις απ’ τον πολιτισμό τον ίδιο. Εξαναγκάζει κάθε άνθρωπο στην αποδοχή και αναπαραγωγή των κοινωνικών σχέσεων στις οποίες γεννιέται, χωρίς την ανάγκη πρόσβασης σε θρησκευτικές δοξασίες, καταγωγικούς μύθους, ή οτιδήποτε άλλο εγγυόταν παλαιότερα την κοινωνική συνοχή. Στην πραγματικότητα, το χρήμα είναι ουσιαστικά συνώνυμο του πολιτισμού, εφόσον ληφθεί υπόψη ότι με την λέξη «πολιτισμός» ο Ένγκελς περιέγραψε το πέρασμα στην πατριαρχική εξουσία, την ατομική ιδιοκτησία και τη δουλεία που σηματοδότησε το τέλος των κοινωνιών των βαρβάρων.