Γιατί δεν χρειάζεται να είσαι κομμουνιστής για να σέβεσαι τον υπαρκτό σοσιαλισμό I

Μπορούμε, με σχετική ασφάλεια, να πιστώσουμε τον γάλλο φιλόσοφο Μισέλ ντε Μονταίν (1533-1592) με μια σημαντική ανακάλυψη που εν σπέρματι υπήρχε ήδη στο έργο της «προ-επιστημονικής» ιστορίας του Ηρόδοτου: την ανακάλυψη ότι το να στοχάζεσαι πάνω σε έναν πολιτισμό ριζικά διαφορετικό από τον δικό σου αποτελεί ένα καλό τρόπο του να στοχάζεσαι κριτικά πάνω στον δικό σου πολιτισμό, μιας και αυτός, όντας υπερβολικά οικείος, διαφεύγει του κριτικού αναστοχασμού για τον εαυτό του, για τις δικές του στρεβλώσεις ή παρανοήσεις. Από τότε που ο Μονταίν έγραψε το «Περί κανιβάλων», εξαίροντας την συγκριτική αθωότητα και ηθική ανθρώπων που οι Ευρωπαίοι έβλεπαν ως τέρατα κατ’ αντίστιξη με τα αδήλωτα και σκανδαλισμένα τέρατα, δηλαδή τους ίδιους τους Ευρωπαίους, έχουν περάσει αρκετοί αιώνες· τόσοι που αυτού του είδους η προμαρξιστική, κριτικά ανθρωπολογική και «ουμανιστική» χειρονομία να έχει η ίδια σχεδόν εξαφανιστεί από το πεδίο του διαθέσιμου λόγου για τον λεγόμενο «δυτικό πολιτισμό.»

Εγκώμιο της νηφαλιότητας

Δεν ξέρω αν είμαι ο μόνος που αισθάνεται ότι καθώς μπαίνουμε στην ευθεία για εκλογές (θεωρητικά τουλάχιστο), η ποιότητα του πολιτικού λόγου υφίσταται μια διαδικασία συνολικού σχεδόν εκφυλισμού: όλο και περισσότερο, αυτό που κυριαρχεί είναι η υστερία, η δαιμονοποίηση και τα χτυπήματα κάτω απ’ τη μέση, η καλλιέργεια «κλίματος», το άγριο σπέκουλο, και οι υπόγειες εκστρατείες σπίλωσης του αντιπάλου. Εάν όντως ισχύει ως υπόθεση το ότι το επίπεδο της πολιτικής σύγκρουσης και αντιπαράθεσης πέφτει σε ευθεία αναλογία με την χρονική εγγύτητα των εκλογών, το γεγονός δεν λέει πολύ ενθαρρυντικά πράγματα για την κατάσταση της λεγόμενης «αστικής δημοκρατίας», αλλά δεν είναι το μόνο.

Ο λογικός πυρήνας

Κάτω από τη σκόνη και τον ορυμαγδό των καθημερινών κομματικών προστριβών και των προσωπικών αντεγκλήσεων, κάτω από τα πάθη και τα σκληρά λόγια, κάτω από την επιμονή της διαίρεσης παρά τις αφηρημένες εκκλήσεις για ενότητα, κρύβεται ακέραιος και ανέπαφος ο λογικός πυρήνας που έφερε και πάλι στην επιφάνεια της συνειδητής αντίληψης της ιστορίας το χάος της μετάβασης.

Το Βήμα και η 20η Οκτώβρη

Στις 20 Οκτώβρη του 2011 έτυχε να λείπω από την Κύπρο και να πληροφορηθώ τα γεγονότα στην Ελλάδα από αρκετά μακριά. Στην τελευταία, στην ουσία, ανάρτηση στο Radical Desire (ημερ. 13/10/2011), και συγκεκριμένα σε σχόλιο που έκανα εκεί στις 21/10/2011, την επαύριο των επεισοδίων, έγραψα το εξής: «Ντροπή σε όσους συμμετέχουν στην εκστρατεία αισχρής κατασυκοφάντησης του ΠΑΜΕ. Έχετε γίνει τα πιο επωνείδιστα τσιράκια του αστικού Τύπου α λα Βήμα.» Αναφερόμουν, όπως έκανε πρόσφατα και το Iskra, στο άρθρο «Ήμασταν σαν τις πόρνες μετά την πρώτη τους φορά: Το δραματικό παρασκήνιο δύο ετών του μνημονίου«, το οποίο δημοσιεύτηκε στο Βήμα στις 16/10/2012, τέσσερις μέρες πριν την επίθεση στο ΠΑΜΕ στο Σύνταγμα. Το κείμενο φέρει την υπογραφή «Παύλος Παπαδόπουλος«, αναπαράγει μια σειρά ανώνυμων «πληροφοριών» για το παρασκήνιο της Βουλής, και περιέχει το κάτωθι τμήμα για τα γεγονότα της 5ης Μάη 2010:

Μια σύντομη αρχική εκτίμηση για τις εξελίξεις, 10/2/2012

Την στιγμή που οι υπουργοί της Ευρωζώνης παραμένουν «ασυγκίνητοι» από τα αποτελέσματα του «θρίλερ» ολονύχτιων διαπραγματεύσεων για την «σωτηρία» της ελληνικής οικονομίας, και καθώς το παγκόσμιο μηντιακό σκηνικό στήνει ένα ακόμα μελόδραμα της ικέτριας Ελλάδας και των «σκληρών» του Βορρά (ενώ έχει εδώ και αρκετό καιρό περάσει σε δεύτερη μοίρα το θέμα «Ιταλία», το θέμα «Ιρλανδία», κλπ), στην Ελλάδα αναδύεται μια πρωτοφανής ως τώρα κατάσταση: μια κατάσταση γενικευμένης πρόθεσης μαζικής κινητοποίησης. Λέω «πρόθεσης» γιατί η ως τώρα εικόνα στον δρόμο (μέχρι χθες το βράδυ τουλάχιστο) δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες και τα κελεύσματα. Αλλά θεωρώ καινοφανές ότι σχεδόν όλο το εύρος των πολιτικών κομμάτων και οργανώσεων οργανώνεται για κινητοποίηση ή προαναγγέλει κινητοποιήσεις: στην κομματική αριστερά, το ΚΚΕ, ο ΣΥΡΙΖΑ, ο ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Στα «εξωκοινοβουλευτικά» κινήματα, το ΕΠΑΜ και το Δεν Πληρώνω. Στην «κινηματική» άκρα δεξιά, η Χρυσή Αυγή. Και βέβαια επίσης οι αναρχικοί.

Φαινομενολογία του χρήματος και της διαφθοράς και ταξική πάλη

Ι. Το χρήμα είναι ο μεγάλος κοινωνικός ενοποιητής: συνδέει κάθε μέλος της κοινωνίας, από άκρη σε άκρη, σε παγκόσμια κλίμακα, σε ένα τεράστιο, δαιδαλώδες πλέγμα σχέσεων απ’ το οποίο είναι αδύνατο να βγεις χωρίς να εξέλθεις απ’ τον πολιτισμό τον ίδιο. Εξαναγκάζει κάθε άνθρωπο στην αποδοχή και αναπαραγωγή των κοινωνικών σχέσεων στις οποίες γεννιέται, χωρίς την ανάγκη πρόσβασης σε θρησκευτικές δοξασίες, καταγωγικούς μύθους, ή οτιδήποτε άλλο εγγυόταν παλαιότερα την κοινωνική συνοχή. Στην πραγματικότητα, το χρήμα είναι ουσιαστικά συνώνυμο του πολιτισμού, εφόσον ληφθεί υπόψη ότι με την λέξη «πολιτισμός» ο Ένγκελς περιέγραψε το πέρασμα στην πατριαρχική εξουσία, την ατομική ιδιοκτησία και τη δουλεία που σηματοδότησε το τέλος των κοινωνιών των βαρβάρων.

Η «επανάσταση μέσα στο μυαλό»

Η αριστερή κουλτούρα της δεκαετίας του 1960 κληροδότησε στις επόμενες γενιές ένα σοβαρό μεταφραστικό λάθος. Το λάθος αυτό συνίσταται στην ιδέα της «επανάστασης μέσα στο μυαλό.»

Το χαλυβουργικό μανιφέστο

Εισαγωγή

Στην διάρκεια εκδίπλωσης στις ΗΠΑ του λεγόμενου Occupy Wall Street Movement, διάφορα αμερικανικά ΜΜΕ έθεσαν το ερώτημα της πιο «iconic» φωτογραφίας από τη ζωή του κινήματος (η Washington Post παρέθεσε μια φωτογραφία ως την πιθανόν πιο «iconic», το περιοδικό Wired έδωσε μια άλλη ως υποψήφια, κοκ). Ανάλογες ήταν και οι περιστάσεις στα ελληνικά και ευρωπαϊκά ΜΜΕ σε ό,τι αφορούσε τις συγκεντρώσεις έξω από το Σύνταγμα.

Κράτος κι Επανάσταση, κεφ. IV, τμήμα 6: Σύντομο κριτικό σημείωμα

Η μεγάλη πλειοψηφία των αναγνωστών του Κράτος κι Επανάσταση είναι πιθανό να έχει συγκρατήσει πως το έργο, όπως και μια σειρά άλλων έργων του Λένιν, αποτελεί –μεταξύ άλλων– μια κριτική της εμπειρικής δημοκρατίας, της δημοκρατίας των αστικών κοινοβουλευτικών καθεστώτων όπως αυτά παρουσιάζονται ιστορικά. Με άλλα λόγια, το Κράτος κι Επανάσταση διαβάζεται ωσάν να ασκούσε κριτική απλώς στην πρακτική μετάφραση της δημοκρατικής αρχής σε κοινωνίες που διέπονται από συντριπτικές κοινωνικές ανισότητες και αποκλεισμούς, διεκδικώντας, για λογαριασμό της δικτατορίας του προλεταριάτου, την πραγματική, αυθεντική δημοκρατία.

Ο νεοφιλελευθερισμός ως αντεστραμμένος εθνικισμός

Ο αφορισμός  #317 του Καρλ Κράους, αυτού του ανυπέρβλητα πικρόχολου αποστάτη της αυστριακής αστικής τάξης, έχει ως εξής: «Το απεχθές με τον σωβινισμό δεν είναι τόσο η αντιπάθεια για τα άλλα έθνη όσο η αγάπη για το δικό μας.» Αν κάποιος διαλεκτικός τύχαινε να σκοντάψει πάνω σ’ αυτή τη διατύπωση θα ένιωθε την ανάγκη να συμπληρώσει το εξής: «Το απεχθές με τον αντιεθνικισμό δεν είναι τόσο η αντιπάθεια για το δικό μας έθνος όσο η αγάπη για τα άλλα.»