Τραπεζικοί λομπίστες σε ρόλο ειδημόνων

[Σύγχωρέστε αν σπάω λίγο το κλίμα της Πρωτομαγιάς, αλλα αναδημοσιεύω εδώ μια μετάφρασή μου που δημοσιεύθηκε στο TVXS. Προτέινετε για διάβασμα κατά τη ξεκούραση από την (όποια) πορεία, έτσι για να βλέπουμε λίγο τι μαγειρεύει η αντίπερα όχθη.]

Παρατηρητήριο της Ευρώπης των Πολυεθνικών – 17 Απριλίου 2009

Το τραπεζικό λόμπι ξόδεψε τεράστια ποσά στην Ουάσιγκτον για να πείσει τους κυβερνώντες να υιοθετήσουν το νομικό πλαίσιο που του επέτρεψε να στήσει τον… τζόγο το χοντρό. Στις Βρυξέλλες, ο Ευρωπαίος φορολογούμενος πληρώνει και… χρηματική αποζημίωση στους λομπίστες για την προσπάθεια τους να πείσουν την Κομισιόν!

Μετά από τρεις δεκαετίες ακατάπαυστης απορρύθμισης, η χειρότερη κρίση από το ’30 έχει αφήσει τους σημαντικότερους παίχτες σε κατάσταση αμηχανίας. Μεγάλοι χρηματοπιστωτικοί οίκοι όπως η Lehman Brothers, η AIG, η Northern Rock ή η Hypo Real Estate έσπειραν τον όλεθρο, μέχρι που ολόκληρος ο χρηματοοικονομικός τομέας βρέθηκε στο καναβάτσο. Οι πάλαι ποτέ ‘ήρωες της ανάπτυξης’ στιγματίζονται τώρα ως αδίστακτοι κερδοσκόποι. Μία καίρια ερώτηση τίθεται ξανά και ξανά: ποιος ευθύνεται για την κρίση;
Ένας πρώτης τάξεως ύποπτος είναι το τραπεζικό λόμπι στην Ουάσιγκτον, το οποίο άνοιξε το δρόμο για την απορρύθμιση που οδήγησε στην κρίση. Μεγάλα ποσά ξοδεύτηκαν για να πείσουν τους πολιτικούς να δημιουργήσουν το πλαίσιο που επέτρεψε τα… χοντρά στοιχήματα.

Όσον αφορά την Ευρώπη, ο ρόλος του τραπεζικού λόμπι στις Βρυξέλλες δεν είναι δυνατό να αγνοηθεί. Και δεν χρειάζεται να ψάξει κανείς πολύ για να ανακαλύψει ότι οι Βρυξέλλες παραχώρησαν στους χρηματοπιστωτικούς οίκους προνόμια που στην Αμερική ούτε να ονειρευτούν δεν θα μπορούσαν.

Για τις επιχειρήσεις του χρηματοοικονομικού τομέα δεν ήταν διόλου δύσκολο να αποκτήσουν πρόσβαση στους διαμορφωτές των πολιτικών αποφάσεων στην ΕΕ. Οι πόρτες είναι ανοικτές γι’ αυτούς εδώ και καιρό και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει απευθύνει ανοιχτή πρόσκληση στον τομέα να παραβρίσκεται στο τραπέζι που λαμβάνονται οι αποφάσεις, όποτε το επιθυμεί. Και παρόλη τη χρηματοοικονομική κατάρρευση, την οικονομική κρίση και την αμηχανία των μεγάλων τραπεζών σε σχέση με τα λάθη τους, δεν υπάρχει μέχρι στιγμής καμία ένδειξη ότι η προνομιακή αυτή μεταχείριση θα σταματήσει.

Δισεκατομμύρια ξοδεύονται για την επιρροή των πολιτικών θεσμών

Όσον αφορά τις ΗΠΑ, υπάρχουν μάλλον ξεκάθαρα στοιχεία σε σχέση με τον τρόπο που δόθηκε η απαραίτητη ελευθερία κινήσεων για να πραγματοποιηθούν οι καταστροφικές επενδύσεις που αποτέλεσαν την αφορμή του ξεσπάσματος της κρίσης. Το Φεβρουάριο, η αμερικανική ερευνητική ομάδα Wall Street Watch δημοσίευσε μια μελέτη με τίτλο ‘Το ξεπούλημα: Πώς η Γούολ Στρήτ και η Ουάσιγκτον πρόδωσαν την Αμερική’. Η μελέτη δείχνει την άμεση σχέση που είχε το λόμπινγκ των τραπεζών στην Ουαστιγκτόν με την κρίση.

Οι συγγραφείς εφιστούν την προσοχή σε 12 συγκεκριμένες πολιτικές διαμάχες στις οποίες το χρηματοοικονομικό λόμπι κατάφερε να επικρατήσει, με συνέπεια να δημιουργηθεί το πλαίσιο που οδήγησε στην κατάρρευση.

Υιοθετήθηκαν, για παράδειγμα, νέοι λογιστικοί κανόνες που επέτρεπαν την αφαίρεση των αποτυχημένων επενδύσεων από τους επίσημους ισολογισμούς και κανόνες που άφηναν τις τράπεζες να αυτορυθμιστούν σε μια σειρά ζωτικά ζητήματα, ενώ καταργήθηκε η διάκριση ανάμεσα στις εμπορικές και επενδυτικές τράπεζες. Όλα αυτά διευκόλυναν το τζογάρισμα των αποταμιεύσεων των απλών ανθρώπων.

Ένας από τους πολλούς παράγοντες της πολιτικής αυτής ‘επιτυχίας’ ήταν οι μεγάλοι προϋπολογισμοί που αφιερώθηκαν στο λόμπινγκ. Ο αμερικανικός χρηματοοικονομικός τομέας απασχόλησε το 2007 γύρω στους 3.000 υπαλλήλους για να κάνουν λόμπινγκ. Μέσα στην τελευταία δεκαετία ξόδεξε στο λόμπινγκ 3,4 δισεκατομύρια δολάρια. Οι δωρεές του στις καμπάνιες του Ομπάμα, του Μακ Κέιν και άλλων έφτασαν το αστρονομικό ποσό των 5,1 δισεκατομυρίων. (Για να καταλάβουμε το μέγεθος του ποσού στα 3 με 5 δις υπολογίζεται το κόστος του πολέμου στο Ιράκ για τις ΗΠΑ ενώ η αναπτυξιακή βοήθεια της Δύσης στον τρίτο κόσμο είναι 2,3 δις στα τελευταία 60 χρόνια).

Έχει η κατάσταση στην Ευρώπη κάποια σχέση με την εικόνα αυτή; Είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί πόσα χρήματα ξοδεύτηκαν από το χρηματοοικονομικό τομέα στην πρωτεύουσα της ΕΕ για να επηρρεαστεί η Επιτροπή, το Συμβούλιο των υπουργών και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι κανόνες διαφάνειας στις ΗΠΑ με την υποχρεωτική καταγραφή όλων των λομπιστών είναι πολύ πιο αυστηροί και ουσιαστικοί από ότι στην ΕΕ. Στην τελευταία, η καταγραφή είναι εθελοντική και οι περισσότερες χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις έχουν επιλέξει να απέχουν εντελώς και να μην παρέχουν ούτε τον ασήμαντο όγκο πληροφοριών που απαιτείται από το εθελοντικό μητρώο καταγραφής.

Οι τρύπες στο εθελοντικό αυτό σχήμα είναι τόσο μεγάλες που μπορεί κανείς να οδηγήσει τραίνο από μέσα τους. Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Τραπεζών (European Banking Federation – EBF) – ένας από τους λίγους οργανισμούς που έχουν επιλέξει να εγγραφούν – μας λέει για παράδειγμα ότι ξοδεύει ‘περισσότερο από 1 εκατομύριο ευρώ’ το χρόνο στο λόμπινγκ. Κανείς δεν την υποχρεώνει να μας πει αν αυτό σημαίνει 1,1 , 10 ή 50 εκατομύρια ούτε και να μας εξηγήσει σε τι ακριβώς ξοδεύτηκαν τα χρήματα αυτά.

Ο Επίτροπος McCrery και το τραπεζικό λόμπι

Δεν είναι εύκολο λοιπόν να πραγματοποιήσει κανείς στην ΕΕ μια αποτίμηση του ρόλου του λόμπινγκ στην κρίση όπως έγινε στις ΗΠΑ. Παρόλαυτα, δεν λείπουν τα ίχνη και οι καπνισμένες κάνες, ενώ πρόσφατα κάποιος που είναι ‘βασιλικότερος του βασιλέως’ πρόσφερε τη μαρτυρία του.

Ο μάρτυρας δεν είναι άλλος από τον αρμόδιο για το χρηματοοικονομικό τομέα, Επίτροπο Εσωτερικής Αγοράς Charlie McCreevy από την Ιρλανδία. Ο McCreevy είναι γνωστός ως ένας από τους πιο σκληρούς νεοφιλελευθέρους μέσα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και υπήρξε πάντα ανερυθρίαστος οπαδός της ελεύθερης κίνησης των κεφαλαίων και της άρσης των περιορισμών στο χρηματοοικονομικό τομέα, τις οποίες ακριβώς και θεωρούσε ως το δρόμο προς την ανάπτυξη και την ευημερία. Η χρηματοοικονομική σταθερότητα δεν ήταν ποτέ ανάμεσα στις προτεραιότητες του McCreevy.

Πρόσφατα έγινε στόχος του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος όταν αρνήθηκε να ακολουθήσει τις προτάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την εισαγωγή αυστηρότερων κανόνων στα πακέτα επενδυτικών κεφαλαίων και κυρίως στα αντισταθμιστικά κεφάλαια (hedge funds).

Οι Σοσιαλδημοκράτες αντέδρασαν ανακράζοντας ‘ως εδώ’ μέσω μιας κοινής δήλωσης τριών ηγετικών τους προσωπικοτήτων: ‘oι ενέργειες του Επιτρόπου McCreevy δείχνουν μια πλήρη έλλειψη σεβασμού απέναντι στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και αρμόζουν περισσότερο σε ένα πληρωμένο λομπίστα της χρηματοοικονομικής βιομηχανίας παρά σε έναν Ευρωπαίο Επίτροπο’. ‘Ακόμα και.. ο McCreevy πρέπει να σέβεται το Κοινοβούλιο’ δήλωσαν οι κ.κ. Μπερές, Ράσμουσεν και Σουλτς στις 16 Δεκεμβρίου 2008.

Με ένα τέτοιο λοιπόν παρελθόν στην πλάτη του, ο Ιρλανδός Επίτροπος προεβεί σε κάποιες αρκετά αξιοσημείωτες δηλώσεις σχετικά με τη σχέση του τραπεζικού λόμπινγκ και της τωρινής κρίσης. Σε μια ομιλία του στο Δουβλίνο το Φεβρουάριο είπε:

‘Αυτό που δε μας χρειάζεται είναι το να πιαστούμε αιχμάλωτοι αυτών που διαθέτουν τους μεγαλύτερους προϋπολογισμούς λόμπινγκ ή τους πιο πεσιτικούς λομπίστες. Πρέπει να θυμόμαστε ότι ήταν αυτοί ακριβώς οι λομπίστες που έπεισαν τους νομοθέτες να εισάγουν διατάξεις και ρήτρες που συνέβαλαν στις χαλαρές προδιαγραφές και τις υπερβολές που δημίουργησαν τους συστημικούς κινδύνους. Ο φορολογούμενος είναι αυτός που πληρώνει τώρα το λογαριασμό.’

Δηλώσεις σαν κι αυτή αποτελούν ‘καινά άσματα’ στο ρεπερτότιο του McCreevy που δε μας έχει συνηθίσει σε τέτοια. Απύθμενη υποκρισία; Ίσως, αλλά η αξία των δηλώσεων παραμένει μεγάλη.

Η Επιτροπή γενικά και ο McCreevy ειδικά εγγυόντουσαν πάντα μακρές διαδικασίες διαβούλευσης με το τραπεζικό λόμπι πριν καταθέσουν οποιοδήποτε νομοθετικό κείμενο στα υπόλοιπα όργανα της ΕΕ.

Σε όλα τα στάδια της διαδικασίας λήψης αποφάσεων όπου η Επιτροπή παίζει κάποιο ρόλο, η δυνατότητα επιρροής προσφερόταν στους βασικούς χρηματοπιστωτικούς οίκους και στους σύνδεσμους χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων σε ασημένιο δίσκο.

Οι μεγάλες τράπεζες, οι ασφαλιστικοί γίγαντες και το πλήθος των διαφόρων περιέργων χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων κατακλύζουν τα συμβουλευτικά σώματα όλων των ειδών της ΕΕ. Τους δίνεται έτσι τη δυνατότητα να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικοί ξοδεύοντας πολύ λίγα. Η συμμετοχή στα συμβουλευτικά σώματα δεν είναι απλά δωρεάν, αλλά ορισμένες φορές η Επιτροπή καλύπτει και τα έξοδα παράστασης!
Επίσημα, οι ομάδες ειδικών (expert groups) – ένα είδος συμβουλευτικών σωμάτων – θα έπρεπε να παρέχουν ουδέτερη και πολύπλευρη εξειδικευμένη γνώση στην Επιτροπη. Στην πραγματικότητα, ο ρόλος τους είναι πολιτικός και παρεμβαίνουν τόσο στην εκπόνηση των μακροπρόθεσμων στόχων και σχεδίων όσο και σε επίπεδο τεχνικών λεπτομερειών.

Το 1998, η Επιτροπή υπέβαλε την πρόταση για ένα μακροπρόθεσμο ‘Σχέδιο Δράσης για τις Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες’. Το σχέδιο περιλάμβανε 42 ξεχωριστές νομοθετικές πρωτοβουλίες και είχε καταρτιστεί μετά από διεξοδικές διαβουλεύσεις με τα χρηματοοικονομικά λόμπι. Το 2004 πραγματοποιήθηκε η μεσοπρόθεσμη αναθεώρηση του. Ένα στατηγικό κομάτι αυτής της διαδιακασίας ήταν οι τέσσερις αναφορές που ετοιμάστηκαν από ομάδες ειδικών σε τέσσερις βασικούς τομείς συμπεριλαμβανομένου του τραπεζικού.

Η ‘Ομάδα Ειδικών για τις Τράπεζες’ περιείχε 22 μέλη από μεγάλες τράπεζες και συνδέσμους επιχειρήσεων και ένα μόνο μέλος μιας οργάνωσης καταναλωτών από τη Βρετανία. 

Όπως ήταν αναμενόμενο η αναφορά της προέβαλε αιτήματα για την επιτάχυνση της φιλελευθεροποίησης, αλλά και την ευχή να συνεχίσει η Επιτροπή να εγγυάται τη συνεχή επαφή της με τον ιδιωτικό χρηματοοικονομικό τομέα. Κανένα απτό μέτρο που να στοχεύει στην εξασφάλιση μακροπρόθεσμης σταθερότητα ς δεν υπήρχε στην αναφορά. 

Πριν μπει μια πρόταση στο τραπέζι.

Τόσο τα απλά νομοθετικά κείμενα όσο και οι κανονισμοί – πλαίσια δε παρουσιάζονται στο Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο πρωτού δοθεί η ευκαιρία στις τράπεζες, τις ασφαλιστικές, τις χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις και τα επενδυτικά ταμεία να παρουσιάσουν λεπτομερείς προτάσεις.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το να μπορεί κανείς να ‘αφήσει το στίγμα του’ σε μια πρόταση της Επιτροπής αποτελεί μεγάλο πλεονέκτημα καθότι εκείνη μόνο έχει το δικαίωμα να συντάσει νομοθετικές προτάσεις.

Αν κάποιος στο Συμβούλιο ή το Κοινοβούλιο επιθυμεί μια πολύ διαφορετική πρόταση από αυτήν που προωθεί η Επιτροπή, το να καταφέρει να την δρομολογήσει είναι από πολύ δύσκολο ως αδύνατο. Συνήθως, ο μόνος τρόπος είναι να απορριφθεί στο σύνολο της η πρόταση της Επιτροπής και έπειτα να την πείσει κανείς να υποβάλει μια εντελώς διαφορετική πρόταση. Το να ελπίζει κανείς σε κάτι τέτοιο έχει αποδειχθεί ότι είναι μάλλον αφελές.

Η ταυτότητα των συμμετεχόντων στις ομάδες ειδικών που παρέχουν νομοθετικές συμβουλές στην Επιτροπή παρέμεινε για δεκαετίες ένα καλά κρυμένο μυστικό. Πρόσφατα όμως – μετά από πιέσεις συγκεκριμένων Ευρωβουλευτών και ορισμένων ΜΚΟ – η Επιτροπή άρχισε να δημοσιεύει τη σύνθεση των ομάδων ειδικών σε ένα νέο μητρώο. 
Μια γρήγορη ανάλυση των ομάδων ειδικών που ασχολούνται με το χρηματοοικονομικό τομέα και περιλαμβάνονται στο μητρώο μας δίνει μια καθαρή εικόνα. Σε όσες ομάδες δεν αποτελούνται αποκλειστικά από εκπροσώπους των κρατών – μελών ελάχιστοι είναι οι ανεξάρτητοι ειδήμονες, οι εκπρόσωποι των εργαζομένων ή τα μέλη οργανώσεων και συλλόγων πολιτών.

Ιδού ορισμένα στατιστικά για τις 14 αυτές ομάδες ειδικών: σχεδόν 80% των μελών τους είναι ιδιωτικές εταιρείες, κυρίως μεγάλες χρηματοοικονομικές πολυεθνικές. Σε 12 από τις 14 ομάδες η πλειοψηφία των μελών είναι εταιρείες. Επτά από αυτές αποτελούνται αποκλειστικά από εταιρείες.

Ας πάρουμε ένα επίκαιρο παράδειγμα. Η ομάδα ειδικών για τις ‘κινητές αξίες’ είναι επίκαιρη καθότι η τωρινή κρίση ξεκίνησε με την κατάρρευση της αγοράς αυτής που βασιζόταν σε ψευδεπίγραφα ενυπόθηκα δάνεια στις ΗΠΑ (subprime loans).
 
Τα δάνεια αυτά αγοράζονταν και πωλιόντουσαν τόσο στις ΗΠΑ όσο και διεθνώς σαν ‘κινητές αξίες’ και πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες ρίχτηκαν με μεγάλη όρεξη σε αυτά. Σε βάθος χρόνου αυτό τους προκάλεσε μεγάλες απώλειες.

Αξίζει λοιπόν τον κόπο να αναρωτηθεί κανείς ποιος επηρρεάζει τους κανόνες της ΕΕ στον τομέα αυτόν και να εντοπίσει το ποιοι είναι οι ειδήμονες που συμβουλεύεται η Επιτροπή.
Η πιο χαρακτηριστική ομάδα λέγεται Ευρωπαϊκή Ομάδα Ειδικών για την Αγορά Κινητών Αξιών (European Securities Markets Experts Group – ESME). Αποτελείται από 21 άτομα, όλα τους συνδεόμενα με τον ιδιωτικό χρηματοοικονομικό τομέα ή εργαζόμενα σε συμβουλευτικές που δουλεύουν για τον τομέα αυτό.

Στα τελευταία χρόνια η ομάδα αυτή έχει πολλάκις υποβάλει ‘εξιδεικευμένες συμβουλές’ στην Επιτροπή στις οποίες δύσκολα μπορεί κανείς να βρει διαφορές από τις πολιτικές δηλώσεις της χρηματοοικονομικής βιομηχανίας.

Η ιδιωτικοποίηση της πολιτικής

Μερικές φορές η Επιτροπή προχωρεί στην πλήρη ιδιωτικοποίηση των πολιτκών ζητημάτων διορίζοντας ως ομάδα ειδικών μια οργάνωση επιχειρηματιών ως έχει!

Αυτό συνέβει στην περίπτωση των λογιστικών προτύπων, όπου η Επιτροπή βάφτισε ένα σύνδεσμο επιχειρήσεων, την Ευρωπαϊκή Ομάδα Χρηματοοικονομικών Αναφορών (European Financial Reporting Group – EFRAG) επίσημη ομάδα ειδικών της. Τα μέλη της EFRAG περιλαμβάνουν την Πανευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Βιομηχάνων (Business Europe) και την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Τραπεζών (European Banking Federation – EBF).

Οι λογιστικοί κανόνες μπορεί να φαντάζουν βαρετοί και τεχνικοί, αποτελούν όμως ένα καυτό ζήτημα από την εποχή του σκανδάλου της Enron στις ΗΠΑ, που οδήγησε στην κατάρρευση της μεγαλύτερης ενεργειακής εταιρείας της Καλιφόρνιας. Η κατάρρευση οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στους ιδιαίτερα ελαστικούς κανόνες λογιστικής. 

Τέλος, μετά την υιοθέτηση της νομοθεσίας, άλλες ομάδες ειδικών παίρνουν τη σκυτάλη. Γιατί μετά την υιοθετησή της, η κοινοτική νομοθεσία πρέπει να μετατραπεί σε εθνική. Αυτό ακούγεται σα μια τυπική διαδικασία αλλά στην πραγματικότητα είναι μια διαδικασία άκρως πολιτική.

Η κοινοτική νομοθεσία είναι συχνά ασαφής καθώς αποτελεί το προϊόν πολιτικών συμβιβασμών. Μπορεί να ερμηνευτεί αυστηρά ή χαλαρά σε εθνικό επίπεδο και αυτό έχει τη συνέπεια η εφαρμογή να διαφέρει πάρα πολύ από χώρα σε χώρα. 

Από το 2002, διάφορες επιτροπές και ομάδες άρχισαν να ιδρύονται για να εξασφαλίσουν την ομοιόμορφη εφαρμογή και να εκπονήσουν κοινές ερμηνείες των νομοθετικών κειμένων. Και σε αυτή τη διαδικασία οι ομάδες ειδικών κυριαρχούνται από εκπροσώπους μεγάλων επιχειρήσεων.

Επιστροφή στον McCreevy

Ο τρόπος με τον οποίο η Επιτροπή χρησιμοποιεί και επιλέγει τους ειδήμονες παραβιάζει τους επίσημους κανόνες της για τη χρήση εξωτερικής συμβουλής. Σύμφωνα με τους κανόνες αυτούς η Επιτροπή οφείλει να αναζητήσει τις συμβουλές όλων των εμπλεκομένων σε ένα ζήτημα καθώς και όσως επηρρεάζονται από αυτό και να εξασφαλίσει την ποικιλία των απόψεων.

Αλλά αν σκεφτούμε ότι τα στοιχεία για τη σύνθεση των ομάδων ειδικών έχουν μόλις αρχίσει να βγαίνουν στο φως της δημοσιότητας (μετά απο δεκαετίες πολτικής πίεσης), τότε μάλλον δεν είναι και τόσο μεγάλη έκπληξη το ότι η Επιτροπή περιφρονεί τους ίδιους της τους κανόνες. 

Η οικονομική κρίση θα μπορούσε να είναι μια καλή ευκαιρία να επέλθουν αλλαγές στις ομάδες ειδικών. Κι αν παίρναμε τοις μετρητοίς όσα λέει ο Επίτροπος McCreevy οι αλλαγές δε θα έπρεπε να απέχουν και πολύ. Τον Ιανουάριο, σε ένα συνέδριο δήλωσε: ‘Όλα τα συμβουλευτικά σώματα πρέπει να γίνεται και να παροπλιστούν αν χρειαστεί. Όσα μας είπε η βιομηχανία είναι πολύ καλά αλλά εμείς οι ίδιοι πρέπει να είμαστε περισσότερο αντικειμενικοί’. Και συνέχισε: ‘Το ότι υπάρχει συμφωνία ανάμεσα τους συμμετέχοντες στην αγορά δε σημαίνει ότι θα πρέπει και να υιοθετούμε αυτή τη συμφωνία’.

Από την άλλη όμως αν λάβουμε υπόψη μας τη φήμη του κυρίου McGreevy, μάλλον ολα αυτά δεν είναι παρά παχιά λόγια. Σε κάθε περίπτωση δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η Επιτροπή σκοπεύει να μετατρέψει το μούδιασμα της απέναντι στο χρηματοοικονομικό λόμπι σε συγκεκριμένες ενέργειες.

Τυφλή εμπιστοσύνη

Όταν η κρίση οξύνθηκε το Σεπτέμβρη του 2008 ο χρηματοοικονομικός τομέας γελοιοποιήθηκε. Γίγαντες του χώρου γονάτισαν και τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη μεγάλες τράπεζες έσπευσαν εκλιπαρόντας στις πόρτες των υπουργείων οικονομικών. Πολλές κυβερνήσεις της ΕΕ έριξαν όλων των ειδών τις κατάρες και τα αναθέματα κατά των ανεύθυνων χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων και υποσχέθηκαν ριζικές αλλαγές στις τράπεζες και τα επενδυτικά ταμεία.

Ετοιμάζονται όμως πραγματικά αλλαγές; Ποιος θα σχεδιάσει το νέο χρηματοοικονομικό σύστημα και πόσο ‘νέο’ θα είναι;

Οι δηλώσεις του McCreevy συνέπεσαν με τις εργασίες της νέας ομάδας ειδικών κορυφής (high-level expert group) που δημιουργήθηκε από την Επιτροπή και το Συμβούλιο για να επεξεργαστεί προτάσεις μεταρρύθμισης του χρηματοοικονομικού συστήματος. Η ομάδα αυτή έχει τεράστια επιρροή καθώς η Επιτροπή δεσμεύτηκε εκ των προτέρων να προωθήσει τις προτάσεις της, όποιες κι αν ήταν αυτές.

Η ‘επιτροπή σοφών’ αυτή ονομάστηκε ‘ομάδα Ντε Λαροζιέ’ από το όνομα του προέδρου της. Αποτελείται από οκτώ μέλη, τέσσερα από τα οποία είναι στενά συνδεδεμένα με γίγαντες όπως η Goldman Sachs, η BNP Paribas, η Citibank και η χρεοκωπημένη Lehman Brothers. Ο πεμπτος δουλεύει για μια επιχείρηση οι πελάτες της οποίας είναι κυρίως μεγάλες τράπεζες και ο έκτος είναι ο πρώην επικεφαλής της βρετανικής ρυθμιστικής αρχής των χρηματοοικονομικών αγορών. Η αρχή αυτή απέτυχε να αποτρέψει την κατάρρευση αρκετών βρετανικών τραπεζών συμπεριλαμβανομένης της Northern Rock και θεωρήθηκε σχεδόν ομόφωνα ως ένας από τους υπευθύνους της κρίσης.

Η πρόταση της ομάδας Ντε Λαροζιέ δόθηκε στη δημοσιότητα στις 25 Φεβρουαρίου και μπορεί να συνοψιστεί στα ακόλουθα: προτείνει – από τη μία – μια ορισμένη αυστηροποίηση των υπαρχόντων κανόνων, π.χ. όσο αφορά τα κακόφημα πλέον hedge funds, αλλά επιμένει – από την άλλη – στη διατήρηση των βασικών χαρακτηριστικών της χρηματοοικονομικής δομής. Θα μπορούσε να περιμένει κανείς κάτι άλλο από ανθρώπους των μεγάλων τραπεζικών πολυεθνικών;
 
Η ‘αυτο-ρύθμιση’ συνεχίζει να είναι το μανιφέστο τους, ακόμα και μετά την κατάρρευση.

Σύμφωνα με την ομάδα Ντε Λαροζιέ, οι τράπεζες, για παράδειγμα, θα πρέπει να υπολογίζουν μόνες τους κατά βάση τις ανάγκες τους σε ρευστότητα και το βαθμό ρίσκου των επενδύσεων τους, με ελάχιστη παρέμβαση από τις αρχές. Καλυτέρα όλα αυτά να αφεθούν στις τράπεζες, συνεχίζουν να λένε.

Η πρόταση της ομάδας αυτής αντιμετωπίζεται από όλους ως ο πυρήνας της θέσης της ΕΕ για το τι πρέπει να αλλάξει στο διεθνές χρηματοοικονομικό σύστημα και τι μεταρρυθμίσεις πρέπει να γίνουν.

Τίποτα στον ορίζοντα

Ο κεντρικός ρόλος που δόθηκε στην ομάδα Ντε Λαροσιέ είναι σε ευθεία αντίφαση με τις δηλώσεις McCreevy και απλά αδυνατίζει κι άλλο την αξιοπιστία του, όπως και την αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συνολικά.

Κανένα σημάδι δεν υπάρχει ότι το ξέσπασμα του ενάντια στους κινδύνους που ενέχονται στο να κάνει η Επιτροπή ότι τις λένε οι τραπεζικοί λομπίστες θα μετουσιωθεί σε μια νέα σχέση ανάμεσα στην Επιτροπή και τις τραπεζικές πολυεθνικές.Έτσι λοιπόν θα συνεχίσει να είναι μια σχέση εμπιστοσύνης στις δεύτερες. Μία σχέση στην οποία ο τραπεζικός πολυεθνικός ‘Γιάννης’ θα ‘κερνάει’ συμβουλές πολιτικής και ο τραπεζικός πολυεθνικός ‘Γιάννης’ πάλι θα ‘πίνει’ τα κέρδη που οι συμβουλές του μετουσιωμένες σε πολιτικές θα του εξασφαλίζουν. Ο αστάθμητος παράγοντας είναι το αν η λαϊκή δυσαρέσκεια απέναντι στις τράπεζες θα επιβάλει αλλαγές.